Klauzula indemnifikacyjna (indemnification) w umowach. Jak negocjować?
Klauzula indemnifikacyjna w umowach anglojęzycznych – co oznacza i jak ją negocjować?
Klauzule indemnifikacyjne (ang. indemnification clauses) są stałym elementem umów anglojęzycznych, zwłaszcza tych zawieranych z kontrahentami z Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Dla wielu przedsiębiorców i prawników spoza systemu common law ich znaczenie może być niejasne. W tym artykule przyjrzymy się, czym dokładnie jest klauzula indemnifikacyjna, jakie skutki może powodować oraz jak można ją negocjować.
Indemnification – co to takiego?
Klauzula indemnifikacyjna to postanowienie w umowie, na podstawie którego jedna strona zobowiązuje się do zabezpieczenia drugiej strony przed określonymi szkodami, kosztami lub roszczeniami. W praktyce oznacza to, że jeśli zajdzie określone w umowie zdarzenie (np. naruszenie prawa, błąd, niewykonanie zobowiązań przez stronę trzecią), to strona zobowiązana do indemnifikacji ponosi konsekwencje finansowe i prawne.
Popularne sformułowania w klauzulach indemnifikacyjnych to m.in.:
- „indemnify and hold harmless” – zobowiązanie do zabezpieczenia i zwolnienia z odpowiedzialności,
- „defend, indemnify and hold harmless” – rozszerzona wersja, obejmująca także konieczność podjęcia obrony prawnej.
Dlaczego indemnification jest tak ważna w prawie anglosaskim?
Tradycja i kultura prawna w krajach anglosaskich (np. USA i Wielkiej Brytanii) znacznie różni się od systemu kontynentalnego, obowiązującego m.in. w Polsce.
- W polskim prawie cywilnym odpowiedzialność za naruszenie umowy opiera się na przepisach Kodeksu cywilnego (np. art. 471 KC).
- W Anglii czy USA obowiązuje system precedensowy (case law), co oznacza, że przepisy nie regulują odpowiedzialności tak precyzyjnie jak w Polsce. W związku z tym strony umowy w krajach anglosaskich często dążą do precyzyjnego określenia zasad odpowiedzialności kontraktowej.
- Klauzule indemnifikacyjne pozwalają na rozszerzenie, modyfikację lub wyłączenie określonego zakresu odpowiedzialności w sposób dostosowany do konkretnego kontraktu.
Czy klauzulę indemnifikacyjną można usunąć?
Jeśli w umowie pojawia się klauzula indemnifikacyjna, warto podjąć próbę jej negocjacji. W polskim systemie prawnym skutecznym argumentem za jej usunięciem bywa np. powołanie się na Kodeks cywilny. W praktyce całkowite usunięcie tego postanowienia bywa trudne, zwłaszcza gdy stroną umowy jest podmiot z systemu common law. Możliwe jest jednak:
- Ograniczenie zakresu odpowiedzialności – np. poprzez wprowadzenie limitu kwotowego lub czasowego dla roszczeń,
- Doprecyzowanie sytuacji objętych indemnifikacją – aby zapobiec niejasnym i szerokim interpretacjom,
- Obostrzenie warunków odpowiedzialności – np. poprzez wymaganie wykazania winy lub określonego poziomu szkody.
Jak negocjować klauzulę indemnifikacyjną?
- Podczas negocjacji warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:
- Zakres odpowiedzialności – czy indemnifikacja obejmuje jedynie rzeczywiste straty, czy także utracone korzyści?
- Zakres podmiotowy – czy klauzula dotyczy tylko stron umowy, czy także podmiotów powiązanych?
- Zakres czasowy – jak długo po zakończeniu umowy strona może dochodzić roszczeń na podstawie klauzuli indemnifikacyjnej?
- Warunki wypłaty odszkodowania – czy konieczne jest wcześniejsze powiadomienie strony zobowiązanej? Czy wymagana jest zgoda na podjęcie działań prawnych?
Podsumowanie
Klauzule indemnifikacyjne są jednym z bardziej skomplikowanych elementów umów anglojęzycznych. Zrozumienie ich znaczenia i skutków pozwala na skuteczniejsze negocjowanie warunków umowy i ograniczenie ryzyka prawnego. Jeśli masz wątpliwości dotyczące klauzuli indemnification w swojej umowie, warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie kontraktowym.
Ten artykuł nie stanowi porady prawnej i nie powinien stanowić podstawy decyzji o podjęciu określonych zachowań. Potrzebujesz pomocy prawnika przy analizie umowy? Skontaktuj się ze mną! Oferuję kompleksowe doradztwo prawne i wsparcie w negocjacjach.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Umów się na bezpłatną rozmowę!
Paweł J. Mazur
Adwokat
Jestem polskim adwokatem.
Ponadto posiadam wpis na listę prawników Anglii i Walii (solicitors). Zobacz więcej